Aritmetik İyi Kuşlar Pek İyi, Cemal Süreya’nın Çocukça Dergisi için kaleme aldığı yazılarının derlemesi. Türkiye’nin illerini yunus balıklarının, saat kulesinin diliyle; romanı, şiiri otobüslerdeki insanların özlemleriyle anlatan Süreya, bilgiyi hayalgücünün peşinde yolcuğa çıkarmış yazılarında.
Cemal Süreya çocuklara seslendiği ilk yazısında annesinden defalarca dinlediği Kerem ile Aslı öyküsünden, halasının oğlu ile yazdıkları metinlerin kendisine verdiği hazzın yazar oluşunun başlangıcı sayışından, canciğer kelimesiyle kazandığı ödülden yola çıkıp şairlik yolculuğundan söz eder. Sonraki yazıların yelpazesi hayli geniştir. Çocuklara Küçük Prens, Kırmızı Balon, Alis Harikalar Ülkesinde, Define Adası, Gülliver’in Yolculukları, Robinson okumalarını salık verir; bu kitapları bulamazlarsa ellerine geçen kitabın kapağını aralamalarını, onu da yapamazlarsa kendisine mektup yazmalarını söyler. Haritada rastgele seçtiği bir adaya yolculuk yapmaya karar veren Ali ile birlikte Türkiye’yi, dünyayı anlatır, okurunu hiç yormadan. Dostlarıyla sohbet ediyormuşcasına büyük şairleri, önemli ressamları ve resme ilişkin fikirlerini anlatır diyaloglarla. Masallardaki üvey anne imgesini eleştirir; insanı sevmenin değerinden, sevginin nasıl büyüdüğünden söz eder. Birer cümleyle Ayasofya’yı, Danimarka’yı, Eskişehir’i, Fazıl Hüsnü Dağlarca’yı anlatır sonra. Trabzon’da bir taka kutlamasına ayışığı eşlik ettiği için sevinir, Mersin’de bir çam ağacının kesilmemesi için dilekçe yazar. Bursa’daki Yeşil Cami, Edirne’deki Süleymaniye Camii’siyle haberleşmek istemektedir yeni yıl yazısında. Çocukların günlük yaşantılarıyla okulda öğrendiklerini keyifli bir oyunla birbirine bağlar: “Bir an bütün ders kitaplarının sokakta yürüdüğünü düşündü. İşte adam cebinden para çıkarıyor, karşılığında büfeciden kâğıt mendil alıyor. Sosyal Bilgiler’den çıkmış ikisi de. Konuşunca Dilbilgisi çıkıyor ortaya. Büfeci parasının gerisini adama veriyor: Bu da Aritmetik” Tıklım tıklım dolu otobüslerdeki her insanın ayrı özlemleri roman oluyorsa, şiir de bütün bunların kendisinde uyandırdığı güzel duygudur dedirtir elinde okul çantasıyla yürüyen öğrenciye.
Cemal Süreya’nın Çocuk Edebiyatına Bakışı
Cemal Süreya çocukların zaten her şeyi anlayabildiğini, zor olanın onların öğrenci olmayan yanlarına seslenebilmek olduğunu düşünür. Çocuklara verilecek bilginin aktarılış biçiminde farklılık olabileceğini ancak onların da yetişkinler gibi edebiyattan kendi istediklerini alabileceğini söyler, çocuk edebiyatı kavramının altında çocukları küçümseme yattığını savunur. Çocuğun yanlış telaffuz ettiği kelimeyi onunla aynı şekilde telaffuz etmek, doğru telaffuzu öğrenmesini nasıl öteliyorsa; karışık biçim ve kurallara sahip, tamamen özelleştirilmiş çocuk edebiyatının da aynı şekilde çok yakında duran bilgiyi ötelediğini düşünür. Wilhelm Reich’ın yetişkinlerin çocukları sömürmesi konusundaki fikirlerini aktarıp, küçük yaşta zorlu sınav maratonları için pek çok karmaşık bilgiyi anladığına düşünülen çocukların Çehov’u ya da Sait Faik’i neden anlamayacağını sorar. Çocuk edebiyatı kavramının insanı daha başta aşağıladığı fikrindedir.
Kitaba adını veren yazısında, çocuklara neler hakkında yazabileceğini düşünürken bir dostu ise karşılaşmasını anlatır. Dostu, çocukların enflasyon dahil her şeyi anlayabileceğini söyler ona. Türkiye’nin nüfusu, ressamlar, uzay bilginleri, karganın familyası, yavru balinanın ağırlığı, Kristof Kolomb… Dostunun ona verdiği tavsiyeleri aktarırken çocuk edebiyatına bakışını da anlatır aslında. “Bilgiçlik taslayan şeyler yazma. Sürevenlerden, düşlerden de söz et. Sözgelimi lacivert ipek helikopterler uçsun yazılarında. Bilgi de ver.”
Bu yazı 8.1.2014 tarihinde soL Kitap’ta yayınlanmıştır.
Bu Kitabı Çok Sevdim 