Kuyruğunu Müzede Düşürenler: Yaşamın Çeşitliliği

Çarşamba günleri Luiz, kuzeni Kuentin’e gidiyor. Bu tüm ailenin bildiği bir rutin. O Çarşamba Luiz kötü bir haber aldı ve ardından kafasına binbir soru doluştu. İşte o soruların yanıtını aramak üzere çıktıkları yol, rutinlerinin biraz dışındaydı.

Yaşamın Çeşitliliği hikâyesini tersten kuran bir kitap çünkü Luiz ve Kuentin, hayata dair zor sorularını balıkları Balon’u yitirdikten sonra sormaya başlıyor. Pulları altın sarısı parıltılar yayan Balon’un bu beklenmedik vedası minik Luiz’i fazlaca sarsıyor. Kuentin’in hayata ve bilime dair tükenmeyen merakı ise Luis’in sorularının peşinde çoğaldıkça çoğalıyor. Sonunda sorularına en doğru yanıtları almalarını isteyen Kuentin’in annesinin önerisiyle soluğu Doğal Tarih Müzesi’nin Evrim Bölümü’nde alıyor ve müzenin biyoloğu Prof. Notil ile sohbet etme imkânı buluyorlar. Profesör, her iyi öğretici gibi, soruyu yeni sorularla çoğalttığından, “Canlı nedir?” ile çıkılan yol hücreden akyuvarlara, omurgadan üreme hatalarına doğru uzuyor. Üçlünün sohbeti koyulaştıkça Yaşamın Çeşitliliği’nin kitaplığımdaki yerinin sabitleneceğini anladım çünkü metin varlığımıza dair her konuyu ilişkileri açığa çıkarmak üzerinden inceliyor. Üstelik bunu okuruyla temasını hiç yitirmeden yapıyor; mambrandan, levürden söz ederken bu görkemli hikâyenin nasıl kolayca kavranabileceğini fısıldayıp evde yapılabilecek deneylere davet ediyor onu.  Kitap, gökten uçan daireyle inmediğimizin farkında olan ama canlılığı da pek anlamlandıramayan Luiz’in zihnini berraklaştırmaya 8 yaşın göz seviyesinden başlıyor, evrimi okurundan soru alan ve ona soru soran bir akışla anlatıyor, hâliyle ilginç sorular birbirini kovalıyor: Farelere benzeyen küçük memeliler atamızsa biz nasıl insan olduk? Kuyruğumuz nereye kayboldu? Dinozorlar gitti ama nasıl oluyor da tavşanlar hâlâ bizimle? Kurtlar zavallı kuzuları yiyecekse evrim adil diyebilir miyiz?

Balon’un vedasının etrafında büyüyen sorulara yanıt ararken temele canlılığı oturtan kitap, hücreye insan bedeninden bakıyor ilkin, detaylı bir taramayla adımlamaya devam ediyor ve o meşhur soruya geliyor ardından : “İnsan maymundan mı geliyor?” Profesör, Kuentin ve Luiz’i, ve elbette okurunu, müzenin salonlarında gezdirerek yanıtlıyor bir bir tüm sorularını fonda dinozor iskeletleri, fosillerle. Ölümsüzlüğün imkânsızlığı ya da neden eşit olmadığımız gibi büyük meselelere küçük adımların keşifleriyle yanıt üretiyor. Çocuk kitapları yayıncılığında kurgudaki genişlemeyi bilim temalı kitaplarda göremiyoruz; müfredattan fazlasını söyleyen, ‘tehlikeli sular’ın en derinine dalan, soru yanıtlamayı değil soru sordurmayı şiar edinmiş bilim kitapları yayımlayan yayınevlerinin sayısı bir elin parmağını geçmiyor ne yazık ki. Sonunda evdeki mazlemeler ile yapılacak deneyler ve sözlüklere de yer alan Yaşamın Çeşitliliği, bu dar havuzdan çıkan nitelikli bilim kitaplarından biri.

Yaşamın Çeşitliliği, zorlu konuları okurunu gündelik hayatıyla bağlar kurmaya teşvik ederek anlatan Mini Bilim Serisi’nde yer alıyor. Louis- Marie Houdebine tarafından yazılan kitabı Yann Wehrling resimlemiş. Sertaç Canbolat’ın çevirdiği kitap Aylak Kitap tarafından yayımlanıyor.

Bu yazı Kasım 2021’de Bilim ve Gelecek’te yayımlanmış yazının genişletilmiş halidir.